روش های تولید نخ (ریسندگی)
روش های تولید نخ (ریسندگی) را در این بخش از کتاب فرش ماشینی خواهیم دانست. به طور کلی نخ ها از نظر روش تولید و ساختار به دو دسته تقسیم می شوند: نخ های ریسیده شده و نخ های فیلامنتی. نخ ها ریسیده شده از تعداد زیادی الیاف منقطع با طولی بین 20 تا 150 میلی متر تشکیل شده اند که با یکدیگر موازی و سپس به هم تابیده می شوند. در مقابل، نخ های فیلامنتی از تعدادی فیلامنت (یعنی الیافی به طول ده ها تا هزاران متر) تشکیل شده اند. بنابراین می توان پی برد که روش تولید یا ریسندگی هر کدام از این دسته نخ ها با دیگری تفاوت دارد.
روش های تولید (ریسندگی) نخ های ریسیده شده
برای استفاده از الیاف در فرش، ابتدا باید آن ها را به شکل نخ درآورد و سپس در بافت فرش استفاده نمود. ریسندگی، فرآیندی است که طی آن توده های الیاف منقطع یا استیپل به نخ تبدیل می شوند. در واقع، ریسندگی یک مرحله ساده در صنعت نساجی نیست، بلکه مجموعه ای از مراحل مانند حلاجی، کاردینگ و… است که توسط تعدادی از ماشین آلات انجام می شود تا محصول آن یعنی نخ به دست آید.
– ریسندگی الیاف کوتاه یا اصطلاحا سیستم ریسندگی پنبه ای
– سیستم ریسندگی الیاف بلند
روش ریسندگی الیاف کوتاه ویژه الیاف با طول زیر 55 میلی متر می باشد. این سیستم برای تبدیل الیافی چون پنبه، ویسکوز و پلی استراستیپل کوتاه به نخ استفاده می شود. در سیستم ریسندگی الیاف کوتاه، مخلوط کردن الیاف بسیار متداول است. نخ پنبه / پلی استر (با درصدهای مختلف)، که یکی از رایج ترین و پرمصرف ترین نخ های دنیاست، در این سیستم تولید می شود. روش ریسندگی الیاف بلند مخصوص ریسندگی الیاف استیپل با طول بالای 55 یا 60 میلی متر می باشد.
تولید نخ (ریسندگی) الیاف بلند
سیستم ریسندگی الیاف بلند، بر حسب ظرافت نخ هایی که می توان با آن ها تولید کرد، به سه نوع تقسیم می‌شود:
– سیستم ریسندگی فاستونی
– سیستم ریسندگی نیمه فاستونی
– سیستم ریسندگی کلفت ریسی یا پشمی
سیستم ریسندگی نیمه فاستونی معمولا برای تولید نخ های نیمه ظریف استفاده می شود. نخ های کاموا و نخ خاب فرش ماشینی مهم ترین و متداول ترین نخ های تولیدی این سیستم می باشند.
سیستم ریسندگی کلفت ریسی یا پشمی، آن چنان که از نامش مشخص است، برای تهیه نخ های ضخیم استفاده می شود. در این روش ریسندگی، عموما از الیاف پشم نامرغوب و ضخیم برای تهیه نخ هایی مانند نخ های ضخیم قالی های دستباف استفاده می‌شود.
روش های تولید (ریسندگی) نخ های فیلامنتی
نخ های فیلامنتی یکی از مواد اولیه مهم در صنعت فرش ماشینی می باشند که در دسته الیاف بشر ساخته قرار می گیرند. به طور کلی، نخ های فیلامنتی به دو نوع تقسیم می شوند: نخ های تک فیلامنتی یا مونوفیلامنت که تنها از یک رشته لیف ممتد تشکیل شده اند و نخ های چند فیلامنتی یا مولتی فیلامنت که دارای تعداد زیادی رشته های ممتد الیاف هستند.
ماده اولیه تمامی الیاف بشرساخته، پلیمر می باشد. فرآیند تبدیل پلیمر به لیف را ریسندگی می گویند. به طور کلی بسته به نوع سیال کردن پلیمر و روش انعقاد رشته های پلیمری، سه روش ریسندگی مختلف وجود دارد:
ذوب ریسی
خشک ریسی
تر ریسی
در روش ذوب ریسی، پلیمر که به صورت گرانول است، داخل اکسترودر ذوب و سیال شده، پس از عبور از رشته ساز و تبدیل شدن به رشته های پلیمری، به وسیله هوای سرد خنک و منعقد می گردد.
در روش خشک ریسی با حل کردن پلیمر در داخل حلال مخصوص خود، سیال کردن انجام می شود و پس از خروج رشته ها از رشته ساز، با استفاده از هوای داغ حلال تبخیر و لیف به دست می آید.
در روش ترریسی، ابتدا پلیمر در داخل حلال خود حل شده و سپس از رشته ساز عبور داده می شود که فرآیندی شبیه به خشک ریسی است. سپس رشته های خروجی، از داخل یک حوضچه محلول موسوم به حمام انعقاد عبور کرده، در اثر واکنش با محلول، منعقد و به لیف تبدیل می شوند.
منبع: دیاری بیدگلی، منصور: فرش ماشینی (تاریخچه، ساختار، مواد اولیه، روش تولید)، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان، کاشان: 1395
بخش‌های دیگر این کتاب را در لینک‌های زیر بخوانید: بخش اول:مقدمه ای بر کفپوش‌های نساجی، بخش دوم: ساختار کلی فرش (لایه خاب و لایه زمینه)، بخش سوم: اجزای تشکیل دهنده لایه زمینه: تار و پود بخش چهارم: نخ خاب: ساختار لایه سطحی فرش بخش پنجم: انواع تراکم در فرش ماشینی بخش ششم: الیاف مصرفی در فرش ماشینی