ریسندگی نخ‌های خاب فیلامنتی (نخ فیلامنت)
یکی از مواد اولیه مهم در صنعت فرش ماشینی، نخ فیلامنت است. نخ فیلامنت از نظر خواص فیزیکی – مکانیکی تفاوت های زیادی با نخ های ریسیده شده دارد که مهم ترین آنها عبارتند از: – نخ فیلامنت از نظر نمره و سایر خواص فیزیکی – مکانیکی، یکنواخت تر از نخ های ریسیده شده است. به عبارت دیگر ضریب نایکنواختی در نخ فیلامنت بسیار کمتر از نخ های ریسیده شده است. – عموما نخ فیلامنت در مقایسه با نخ های ریسیده شده هم نمره، دارای استحکام بالاتری است. – ازدیاد طول تا حد پارگی نخ فیلامنت معمولا بیشتر از نخ های ریسیده شده هم نمره می باشد. – راندمان بافندگی با نخ فیلامنتی به دلیل استحکام بالاتر، یکنواختی بیشتر و در نتیجه پارگی کمتر این نوع نخ ها، بیشتر از راندمان بافندگی با نخ های ریسیده شده است.
– سطح نخ فیلامنت بر خلاف نخ های ریسیده شده، صاف و صیقلی بوده، پرز ندارد. مگر آن که عملیات تکمیلی مانند تکسچرایزینگ بر روی نخ انجام شده باشد. – پرزدهی نخ فیلامنت در حین بافندگی بر خلاف نخ های ریسیده شده، تقریبا صفر است. (مثال بارز پرزدهی نخ های ریسیده شده، پرزدهی نخ خاب اکریلیک در ماشین های بافندگی فرش است). – تولید پرز در فرش های بافته شده با نخ فیلامنت در مقایسه با فرش های بافته شده با نخ خاب ریسیده شده (مانند نخ اکریلیک) بسیار ناچیز است. – ثبات شستشویی نخ فیلامنت «رنگ شده به روش استفاده از مستربچ در اکسترودر ذوب ریسی» بالاتر از نخ های ریسیده شده با رنگزا می باشد.
چرا نخ فیلامنت؟
با توجه به مزایای متعدد نخ فیلامنت به ویژه از نظر اقتصادی، کمتر بخشی از صنعت نساجی است که از نخ فیلامنت در تولید منسوجات بهره نبرده باشد. صنعت فرش ماشینی نیز به عنوان یکی از بخش های بزرگ صنعت نساجی از سال ها پیش نخ فیلامنت را در اجزای مختلف فرش به ویژه خاب آن به کار برده است. با توجه به آن که بیش از 70 تا 85% از وزن فرش را نخ های خاب تشکیل می دهند، صرفه جویی اقتصادی ناشی از به کارگیری نخ های فیلامنتی به جای نخ های ریسیده شده در خاب فرش از نظر هیچ یک از تولیدکنندگان فرش ماشینی دور نمانده است. در حال حاضر پلی پروپیلن و پلی استر، متداول ترین نخ های خاب فیلامنتی مورد مصرف در صنعت فرش ماشینی ایران می باشند. نخ فیلامنت پلی پروپیلن، به روش ذوب ریسی تولید می شود که ارزان ترین و مقرون به صرفه ترین روش ریسندگی نخ فیلامنت می باشد.
مزایای نخ فیلامنت
خط تولید نخ فیلامنت ذوب ریسی شده در مقایسه با نخ های ریسیده شده دارای مزایای زیر است:
– نیاز به سرمایه ثابت بسیار کمتر.
– نیاز به فضای فیزیکی بسیار کوچک تر برای استقرار خط تولید نخ فیلامنت.
– عدم نیاز به سیستم های تهویه مطبوع پیچیده و پرهزینه (آن چنان که در ریسندگی استیپل به شدت مورد نیاز است).
– سرعت تولید بالاتر (حداکثر سرعت تولید نخ در انتهای خط ریسندگی استیپل به 40 متر بر دقیقه می رسد در حالی که این سرعت در . ماشین‌های ریسندگی نخ فیلامنت گاه به 3000متر بر دقیقه می رسد).
– روش تولید آسان تر.
– نیاز به نیروی انسانی کمتر به ازای هر یک تن الیاف تولیدی.
– ضایعات کمتر خط تولید.
– قیمت ارزان تر.
– انعطاف پذیری بالاتر در تغییر محصول و امکان تولید محموله های کوچک تر نخ به سفارش مشتری.
روش تولید نخ خاب فیلامنتی پلی استر نیز کاملا شبیه به روش تولید نخ فیلامنتی پلی پروپیلن یعنی ذوب ریسی است. تنها تفاوت عمده در فرآیند تولید پلی استر وجود «خشک کن» در مسیر عبور گرانول ها قبل از ورود آن ها به اکسترودر است. وظیفه این قسمت از ماشین ذوب ریسی پلی استر، خشک کردن کامل گرانول و جداکردن رطوبت (حتی رطوبت محیط) از آن می باشد.
منبع: دیاری بیدگلی، منصور: فرش ماشینی (تاریخچه، ساختار، مواد اولیه، روش تولید)، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان، کاشان: 1395
بخش‌های دیگر این کتاب را در لینک‌های زیر بخوانید: بخش اول:مقدمه ای بر کفپوش‌های نساجی، بخش دوم: ساختار کلی فرش (لایه خاب و لایه زمینه)، بخش سوم: اجزای تشکیل دهنده لایه زمینه: تار و پود بخش چهارم: نخ خاب: ساختار لایه سطحی فرش بخش پنجم: انواع تراکم در فرش ماشینی بخش ششم: الیاف مصرفی در فرش ماشینی ، بخش هفتم: روش‌های تولید نخ (ریسندگی)، بخش هشتم:نخ چله (تار) چیست؟ ، بخش نهم: درباره نخ خاب فرش ماشینی بیشتر بدانیم. بخش دهم: ریسندگی نخ خاب ریسیده شده.